Witamina K2 – czym jest i na co pomaga

Witamina K2 to jedna z czterech witamin rozpuszczalnych w tłuszczach

zach. Zazwyczaj kojarzymy ją z kontrolowaniem krzepliwości krwi, jednak w naszym organizmie pełni o wiele więcej funkcji. Gdzie występuje witamina K2 i na co pomaga? Kto jest narażony na jej niedobór? W jakich przypadkach sięgnąć po połączenie K2+D3?

 

Rodzaje witaminy K

Co to jest witamina K2? Pod nazwą „witamina K” tak naprawdę kryje się duża grupa związków o podobnej budowie, którą do naszego organizmu musimy dostarczyć wraz z jedzeniem. 

Witaminy K dzieli się na trzy podgrupy.

·  Witamina K1 -  jest rozpuszczalna w tłuszczach, występuje naturalnie w przyrodzie i przyjmuje nazwę fitomenandion lub fitochinon.

·      Witamina K2 - tworzy ją kilkanaście podtypów. Również jest rozpuszczalna w tłuszczach i występuje naturalnie w przyrodzie. Przyjmuje nazwę menachinon, w skrócie MK.

·      Witamina K3 - to tzw. prowitamina, syntetyczna i rozpuszczalna w wodzie. W przyrodzie nie występuje, a jej inna nazwa to menandion.

Wspomniane kilkanaście podtypów witaminy K2 różni się między sobą budową, a dokładnie liczbą reszt izoprenoidowych, składających się z węgla i wodoru. Może ich być od 4 do 15 i stąd kolejne formy witaminy K2 biorą swoje nazwy. Przykładowo – witamina K2 MK4 oznacza, że witamina K2, czyli menachinon posiada cztery reszty izoprenoidowe. 

Na szczególną uwagę zasługuje witamina K2 MK7. Jest to najaktywniejsza forma witaminy K, dlatego gdy myślimy o suplementacji, warto sięgnąć właśnie po nią.

Ciekawostki o K2

Właściwości witaminy K2

Witamina K, w tym witamina K2, dba o prawidłową produkcję kilkunastu białek w naszym organizmie. Białka te określa się mianem „białek zależnych od witaminy K”. Część z nich ma za zadanie wiązać jony obecne w krwiobiegu, np. jony wapnia.

Białka zależne od witaminy K:

·        zapewniają prawidłową mineralizację kości,

·        dbają o odpowiedni poziom wapnia w organizmie,

·        kontrolują wydzielanie testosteronu,

·        zapobiegają tzw. wapnieniu tkanek, czyli odkładaniu się wapnia w innych tkankach organizmu.

Gdzie występuje witamina K - produkty

W czym jest witamina K1? Witaminę K najlepiej dostarczyć do organizmu wraz z pożywieniem. Produkty z witaminą K1 to przede wszystkim zielone warzywa, takie jak sałata, natka pietruszki, brokuły, szpinak, brukselka, szparagi zielone, kapusta włoska. Komponując codzienną dietę można przyjąć, że im ciemniejsza zieleń produktu, tym więcej jest w niej witaminy K1. Dobrze sięgnąć również po owoce – kiwi, awokado, winogrona. Oprócz tego witaminę K1 znajdziemy w olejach roślinnych, jak oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej sojowy i w maśle. Jest to o tyle istotne, że witamina K jest rozpuszczalna i prawidłowo wchłaniana w obecności tłuszczów.

Gdzie występuje witamina K2? Produkty z witaminą K2 to w pierwszej kolejności pokarmy pochodzenia zwierzęcego – sery, jogurty i inne przetwory mleczne wytwarzane na drodze fermentacji. Także masło i niektóre podroby są źródłem witaminy K2. Wśród orientalnych potraw na szczególną uwagę zasługuje nattō, czyli chińskie danie z fermentowanych nasion soi, wyjątkowo bogate w menachinon.

Witamina K2 nie występuje wyłącznie w pokarmie. Bakterie zasiedlające nasz przewód pokarmowy są w stanie syntezować różne typy witaminy K2, w tym menachinon-7. Nie jest jednak do końca wiadomo, jak dużo wyprodukowanej w ten sposób witaminy jest w stanie wchłonąć się z jelit do krwioobiegu. Możliwe, że jest to mało znacząca ilość. 

Witamina K2 – na co pomaga i jej rola w organizmie

Na co pomaga witamina K2 w tym witamina MK7? Do głównych funkcji i właściwości witaminy K2 należą:

·        wzmocnienie kości, 

·        dbanie o prawidłową krzepliwość krwi, 

·        zapobieganie odkładania się wapnia w tkankach, w tym w naczyniach krwionośnych.

Oprócz tego witamina K2 przyczynia się do detoksykacji leków w wątrobie, zmniejsza insulinooporność, hamuje reakcję alergiczną i chroni komórki układu nerwowego. Istnieją również przesłanki, że menachinon może działać przeciwnowotworowo.

Witamina K2 na wzmocnienie kości

Suplementacja witaminą K poprawia gęstość mineralizacji kości oraz zmniejsza ryzyko złamań, zwłaszcza u osób starszych i cierpiących na osteoporozę. Dzieje się tak za sprawą białek zależnych od witaminy K, które stymulują rozwój komórek kości oraz biorą udział w procesie wbudowywania wapnia w kości. 

Dla osób chcących zadbać o zdrowe kości, w tym dla osób mierzących się z osteoporozą, korzystne będzie połączenie witaminy K2 z D3. Dzięki niemu nie tylko zwiększymy wbudowywanie wapnia do kości, ale też jego lepsze wchłanianie w jelitach. W aptekach dostępne są preparaty, w których obie witaminy znajdują się w jednej kapsułce lub tabletce, co ułatwia stosowanie.

Witamina K2 a krzepliwość krwi

Witamina K, w tym najaktywniejsza witamina K2 MK7, ma bardzo duży wpływ na krzepliwość krwi, ponieważ bierze udział w tworzeniu czynników krzepnięcia. Niedobór witaminy K może prowadzić do krwawień, na które najbardziej narażone są noworodki. Ich poziom witaminy K jest niski, ponieważ witamina ta nie przechodzi przez łożysko i tylko w niewielkim stopniu przedostaje się do mleka. Aby zabezpieczyć noworodki przed niedoborem, zaraz po porodzie rutynowo podawana jest witamina K w zastrzyku domięśniowym.

U dorosłych poziom witaminy K jest zazwyczaj prawidłowy. Są jednak sytuacje, gdy podanie menachinonu lub filochinonu jest potrzebne. Należy do nich stan po przedawkowaniu leków przeciwzakrzepowych, np. warfaryny, acenokumarolu. Podawana witamina K stanowi wówczas odtrutkę. Może być również zalecona przy stosowaniu sterydów i niektórych antybiotyków, jak erytromycyna i cefalosporyny, ponieważ hamują one działanie witaminy K.

Aktualnie w zapobieganiu krwawień stosuje się głównie witaminę K1, jednak wstępne badania wskazują, że witamina K2 może wykazywać nawet wyższą skuteczność w tym wskazaniu.

Witamina K2 w chorobach naczyń i serca 

Niedobór witaminy K powoduje zmniejszenie ilości białek wiążących wapń. To sprawia, że ilość jonów wapnia we krwi jest zbyt duża i zaczyna się on odkładać w tkankach, które spotka na swojej drodze. Prowadzi to do wapnienia naczyń krwionośnych oraz rozwoju chorób serca i naczyń – choroby niedokrwiennej serca, miażdżycy czy choroby zastawek serca.

Prawidłowy poziom witaminy K2 w naszym organizmie zmniejsza ryzyko zachorowania na te schorzenia.

Jedna witamina, wiele działań

Działanie witaminy K w naszym organizmie jest bardzo szerokie. Oprócz ważnego wpływu na kości, naczynia krwionośne i proces krzepnięcia krwi, pełni także inne funkcje. Na co jeszcze pomaga witamina K2?

Układ nerwowy

Menachinon i filochinon kontrolują powstawanie przekaźników nerwowych i sfingolipidów – związków chroniących komórki nerwowe. Bronią także nasze neurony przed szkodliwym stresem oksydacyjnym i stanem zapalnym. Prawidłowy poziom witaminy K wspomoże naszą koncentrację, uwagę i pamięć.

Drogi moczowe i wątroba

Swoją rolę witamina K odgrywa również w drogach moczowych, gdzie zapobiega tworzeniu się złogów. W wątrobie zaś wspomaga metabolizm leków. 

Astma oskrzelowa

Istnieją doniesienia, że witamina K2 ogranicza reakcję alergiczną w organizmie, dzięki czemu może ograniczać ryzyko rozwoju astmy oskrzelowej. 

Cukrzyca

Witamina K ma wpływ na układ hormonalny, a dokładniej – na wydzielanie insuliny. Utrzymanie prawidłowego poziomu tej witaminy wpływa na zmniejszenie insulinooporności i rozwoju cukrzycy.

Choroba nowotworowa

Witamina K2 jest badana w kierunku działania przeciwnowotworowego. Pierwsze doniesienia wskazują, że menachinon może hamować wzrost różnych komórek rakowych i zmniejszać ich inwazyjność. Ten kierunek działania witaminy K2 nie jest jeszcze zbyt dobrze poznany. W leczeniu chorób nowotworowych w pierwszej kolejności należy rozważyć terapię zaleconą przez lekarza, a wspomagające działania najlepiej podjąć dopiero po wcześniejszej konsultacji. 

Niedobór witaminy K2

Niedobory witaminy K stwierdzane są bardzo rzadko. Zalecana dzienna dawka witaminy K dla dorosłych to od 55-90 µg dla kobiet i 65-120 µg dla mężczyzn. Zazwyczaj ilość tą jesteśmy w stanie dostarczyć z pokarmem, bowiem witamina K występuje w wielu owocach, warzywach, olejach i przetworach mlecznych. 

Kto więc może cierpieć na niedobór witaminy K? Na niedobory witaminy K są narażone osoby dializowane, po przeszczepie nerek, zażywające leki przeciwkrzepliwe czy seniorzy, u których wchłanianie w jelitach jest zaburzone. Są to jednak poważne stany i nie należy wprowadzać w nich suplementacji witaminy K na własną rękę. Najlepiej zasięgnąć wtedy porady lekarza. 

Do objawów niedoboru witaminy K2 należeć będą krwawienia z nosa, układu pokarmowego i moczowego, nieprawidłowa praca wątroby, obniżony poziom protrombiny u seniorów, a u noworodków stan niedoboru może spowodować skazę krwotoczną.

Witamina K2 przeciwwskazania

Nie ma wielu przeciwwskazań stosowania witaminy K, w końcu występuje ona powszechnie w pokarmach. Zażywanie jej w nadmiarze może jednak zmieniać czas krzepnięcia krwi. Powinny wziąć to pod uwagę osoby stosujące leki rozrzedzające krew, takie jak warfaryna i acenokumarol, czy antykoagulanty. 

Pacjentom, którzy z przepisu lekarza zażywają te leki, odradza się wprowadzania gwałtownych zmian do swojej diety, w tym samodzielnego rozpoczynania suplementacji witaminą K. Należy zwrócić uwagę, że witamina K może wchodzić w skład suplementów multiwitaminowych.

Witamina K2 skutki uboczne

Doustna suplementacja witaminą K2, w tym jej najpopularniejszą formą – witaminą K2 MK7, w zalecanych dawkach nie powinna powodować skutków ubocznych. 

Jednak tak jak niedobór witaminy może być szkodliwy, tak też stosowanie jej nadmiernych dawek może zaszkodzić naszemu organizmowi. W skutkach ubocznych zażywania witaminy K2 wymieniamy więc hiperwitaminozę. Nie jest ona jednak częstym stanem. Do jej objawów należą:

·        zaburzenia pracy wątroby,

·        odczyny alergiczne, wzrost ciśnienia i ból serca (po podaniu w zastrzyku), 

·        u noworodków – anemia hemolityczna, żółtaczka, hiperbilirubinemia. 

Witamina D3 + K2 – czy łączyć razem

W aptekach spotkamy preparaty, w których witamina D3 występuje razem z K2. Skąd takie połączenie?

Witamina D3 zwiększa wchłanianie wapnia w jelitach, a co za tym idzie – jego stężenie we krwi. Wapń może zacząć odkładać się w tkankach, szczególnie w ścianach naczyń krwionośnych, prowadząc do ich wapnienia i licznych chorób, takich jak choroba wieńcowa. Opisany efekt jest zauważalny, gdy dostarczamy bardzo mało wapnia w diecie lub stosujemy niezwykle wysokie dawki witaminy D3. Witamina K2, dzięki aktywacji białek wiążących wapń, zmniejsza stężenie wapnia we krwi i pomaga wbudować go w kości. Połączenie witaminy D3 z K2 ogranicza więc wapnienie naczyń krwionośnych i innych tkanek miękkich oraz dba o mocne, zdrowe kości. 

Kiedy łączyć witaminę D3 z K2?

·        Gdy zażywasz bardzo wysokie dawki witaminy D3. W pierwszej kolejności należy się jednak zastanowić, czy tak wysokie dawki są potrzebne. Zalecana dzienna dawka dla osoby dorosłej to 2000 j.m.

·        Gdy masz stwierdzony niedobór witaminy K2.

·        Gdy jesz bardzo mało produktów pochodzenia zwierzęcego i zielonych warzyw. 

·        Gdy jesteś w grupie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, w szczególności choroby wieńcowej i niewydolności serca.

·        Gdy jesteś w grupie ryzyka osteoporozy.

·        Gdy chcesz zadbać o swoje kości.

Witamina K2 – jaki preparat wybrać

Witamina K2 jest substancją lipofilową, czyli lubiącą tłuszcze. Wybierając preparat z witaminą K, w pierwszej kolejności sięgnij po kapsułki z witaminą K2 wypełnione olejem. Aby wspomóc wchłanianie, witaminę K2 zażywaj podczas posiłku lub zaraz po nim.

Bibliografia

1.    https://www.aptekagalen.pl/

2.    Warfin, ChPL

3.    Roop, J. K. "Hypervitaminosis-an emerging pathological condition." Int J Heal Sci Res 8 (2018): 280.

4.    Krełowska-Kułas, Maria. "Szkodliwy wpływ niedoboru lub nadmiaru witamin na organizm człowieka." Zeszyty Naukowe/Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie 781 (2008): 33-45.

5.    Kucharz, Eugeniusz Józef, et al. "Rola witaminy K2 w metabolizmie kości i innych procesach patofizjologicznych—znaczenie profilaktyczne i terapeutyczne." Varia Medica 2.4 (2018): 345-358.

6.    Dubiel-Braszczok, Beata, Aneta Kruszec-Żytniewska, and Przemysław Kotyla. "Witamina K—kontrowersje." Rheumatology Forum. Vol. 4. No. 3. 2018.

7.    Fusaro, Maria, et al. "Vitamin K plasma levels determination in human health." Clinical Chemistry and Laboratory Medicine (CCLM) 55.6 (2017): 789-799.

8.    Jackowska, Teresa, and Jarosław Peregud-Pogorzelski. "Profilaktyka krwawienia z niedoboru witaminy K. Zalecenia Konsultanta Krajowego w dziedzinie Pediatrii i Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego (2016)." Pediatria Polska 91.6 (2016): 602-605.

9.    Beulens, Joline WJ, et al. "The role of menaquinones (vitamin K2) in human health." British Journal of Nutrition 110.8 (2013): 1357-1368.